De meeste ongelukken op de fiets zijn ‘enkelvoudige’ fietsongevallen. Ongelukken in je eentje, die weinig met hard fietsen of hard remmen te maken hebben. Vooral oudere fietsers vallen omdat ze een paaltje over het hoofd zien, van de weg afraken of simpelweg het evenwicht verliezen bij het op- of afstappen. Wat zijn de nieuwste innovaties om valpartijen te voorkomen?
Automatisch zadel
Voor die valpartijen bij het op- en afstappen is er iets bedacht: de SOfiets. Een elektrische fiets van ontwerpbureau Indes uit Enschede. Een automatisch zakkend en stijgend fietszadel is het meest in het oog springende onderdeel. Helaas is het bij een prototype gebleven. ‘Fietsfabrikanten willen er niet in investeren’, zegt Maurice Tak van Indes.
Potentiële klanten zijn er wel. Er stonden meteen mensen bij Indes op de stoep na een artikel in de lokale krant Tubantia. ‘Bij het revalidatiecentrum Roessingh hebben ze een lijstje van mensen die de fiets willen hebben. Maar dat zijn er misschien twintig, terwijl je op z’n minst 1000 geïnteresseerden moet hebben.’
Helemaal nieuw is het automatische zadel niet. Voor mountainbikes is er de dropper seat post, een zadelpen met een gasveer, die met een knopje hoger of lager is te zetten, maar dan moet de berijder wel uit het zadel. Dit hoeft niet bij de SOfiets. Tak blijft optimistisch: ‘We denken dat het er ooit van gaat komen.’
Slimme fiets
Marc van Rooij, president van Shimano Europe, heeft hoge verwachtingen van de slimme fiets van TNO. De TNO-fiets heeft een systeem dat via trillingen in handvat of zadel waarschuwt voor tegenliggers of paaltjes.
Shimano begint met innovaties altijd bij de topmodellen. ‘Een innovatie wordt eerst in het hoge, duurdere segment geïntroduceerd en daarna in de lagere segmenten. We beginnen met de high end mountainbikes en wegracefietsen. We hebben vorig jaar de adjustable seat post geïntroduceerd voor mountainbikes. Als de techniek er eenmaal is, is het niet zo ingewikkeld om dat toe te passen op een reguliere fiets. Dus ik ben wel vrij zeker dat het gaat gebeuren.’
Stuurhulp
Een andere vinding om brokken te voorkomen is de steer assist van de TU Delft. In 2013 maakten Nick Appelman en Arend Schwab de eerste versie van de steer assist stability control, de stuurhulp. Ontstaan als bijproduct van fundamenteel onderzoek naar hoe het komt dat een rijdende fiets overeind blijft. De stuurhulp zit verborgen in een elektromotortje rond de stuurpen, die helpt de fietser overeind te blijven bij lage snelheden. Het stuur op een fiets doet namelijk twee dingen: sturen waar je naar toe wilt en overeind blijven.
Dat laatste, overeind blijven, doe je door te sturen in de richting waarin de fiets dreigt te vallen. Als een fiets enige snelheid heeft (ongeveer 15 kilometer per uur) zijn de meeste fietsen ‘zelfstabiel’; ze vallen niet om. Maar bij lagere snelheden ligt dat anders en helpt de stuurhulp om overeind te blijven. Dit apparaatje is bedacht voor ouderen of mensen met geringe spierkracht.
Hoe staat het ermee? ‘Goed’, roept Schwab meteen. ‘Samen met Koninklijke Gazelle ontwikkelen we het prototype nu verder tot marktproduct.’ Vorig jaar won Schwab de Sport Innovatie Prijs. Met het prijzengeld kon hij een tweede prototype maken dat getest is door fietsers. ‘Objectief werkt het nu goed, maar ongeveer de helft van de mensen vond het niet prettig. Dat gaan we verder verbeteren. Eigenlijk was het niet zo moeilijk om de fietsindustrie erbij te betrekken. Bij Koninklijke Gazelle gebeuren heel innovatieve dingen en ze hebben een grote researchafdeling.’
Waarschuwen met lichtsignalen
Uit onderzoek blijkt dat bij enkelvoudige ongevallen vaak toch anderen betrokken zijn. Mensen schrikken bijvoorbeeld van een snel passerende fietser en rijden dan de berm in. In het project Cruiser van de Rijksuniversiteit Groningen, Roessingh Research & Development en Indes gaan onderzoekers op zoek naar een manier om de fietser te helpen bij de interactie met andere fietsers. Op de testfietsen zit een nieuw verlichtingssysteem: voor- en achterlicht natuurlijk en richtingaanwijzers in de handvatten. Via een knopje op het stuur kan de fietser aangeven of hij links of rechts gaat afslaan. In de speciale voor- en achterlamp gaat een lichtje knipperen, evenals in het handvat. Na de bocht gaat het, net als in de auto, weer uit.
Verder zit op de testfiets een remlicht en lichtjes die de snelheid aangeven: hoe sneller je fietst, hoe meer vakjes oplichten in het voor- en achterlicht. Al die lampjes zijn vooral bedoeld voor andere fietsers. De verwachting is dat zij door de lichtsignalen beter de bedoelingen van de ‘Cruiser-fietser’ inschatten. Daardoor zijn er minder verrassingen en dus minder gevaarlijke schrikreacties.
Bron: Fietsersbond
Afbeelding: Judy Ballast
